Geeuwenbrug

Buurtschap in de voormalige gemeente Diever en Dwingeloo. Aan de Dieverder zijde het internaat De Eikenhorst, in WO II ontstaan als werkkamp voor de Nederlandse Arbeidsdienst. In de plaatsnaam zit het element gouwe, een oude waternaam: de Geeuwenbruggenaren wonen án de Gówe'.

Geeuwenbrug (Gowenbrogge) heeft zijn naam te danken aan de zwaaikom in de Drentse Hoofdvaart nabij de brug. De schippers noemden deze verbreding, waarin ze hun schepen konden keren, een geeuw (in de volksmond Gowe). In eerste instantie heette deze brug de Krommevoordschebrug, naar de hier vroeger aanwezige Krommevoorde.
De oorspronkelijke naam is Krommevoordsebrug. Hier kruiste in de Middeleeuwen de landroute Groningen-Steenwijk een oud beekdal over een doorwaadbare plaats, een voorde. Bij de kanalisatie van de beek in het begin van de 17e eeuw is de voorde vervangen door een brug.

Vandaar de eerste naam. Het latere Geeuwenbrug dankt zijn naam aan de verbreding van de Drenthsche Hoofdvaart bij de Venesluis, een zwaaikom of geeuw voor het keren van de schepen.

Op de Franse kaart (1811-1813) is de Gewer Brug vermeld. Na 1850 ontwikkelde zich bij de brug een sluis een lintbebouwing aan de oostzijde van het kanaal en aan de weg naar Leggeloo.

Voordat hier de Drentse Hoofdvaart werd gegraven, stroomde hier de beek Lake. De Lake voerde het water van het, toen in de buurt van het huidige Smilde in het veen gelegen, Grondeloze Meer af naar de Oude Vaart waarin het bij Koningsschut uitmondde.

Tijdens het opstarten van de verveningen van Hoogersmilde in het begin van de 17e eeuw, werd deze Lake vergraven tot een vaarweg of grift. De vaarweg werd toen aangeduid als de Grift. De oude weg Steenwijk-Groningen (via Diever en Beilen) kruiste bij het huidige Geeuwenbrug de Lake. Hier bevond zich een doorwaardbare plaats waar men de Lake kon oversteken. Zulke doorwaardbare plaatsen werden voorden genoemd. Voor de turfvaart waren deze voorden te ondiep om te passeren. Toen de Lake werd vergraven tot de waterweg Grift, werd hier een brug gebouwd die Krommevoordschebrug werd genoemd.
In het eind van de 18e eeuw werd de Drentse Hoofdvaart gegraven, waarvan de Grift een onderdeel werd. Door de aanwezigheid van de geeuw verwaterde de naam Krommevoordschebrug in Geeuwenbrug. De naam Geeuwenbrug wordt voor het eerst in 1768 officieel genoemd in de doopboeken van de kerk te Diever.

Een groep mensen poseert hier omstreeks 1935 op de brug en in een vlet aan de Rijkswegzijde.