Diever
Een esdorp in de gemeente Westerveld en hoofdplaats van de voormalige gemeente Diever. Bronnen vermelden: Deuvre (1188) en Deveren (1258), de Devere (1262), apud Duvere (1298-1304), van Dyveren (1327), van Deveren (1377), tot Deveren (1402), Dieveren (1475).
De naam hangt samen met het werkwoord dieven, beduven = bedekt, dub, dobbe (kuil) en diep. De betekenis van de naam luidt: bewoners van een laag waterrijk gebied. Hoofdplaats van het vroegere Dieverderdingspil. Ooit samen met Beilerdingspil voorgesteld als Westenveld.
Dochternederzettingen van Diever zijn Vledder en Wapserveen. Mogelijk ook de Friese plaatsen Noordwolde en Boyl. Het 'Olde Diever' is de eerste kern van bebouwing. Bij de invoering van het christendom is er een kerk gesticht ten noorden van 'Olde Diever'.
Vanwege de bevolkingsgroei zijn er drie essen, de Noordes, de Heezenes en de Molenes, aangelegd, waardoor de kern van de bebouwing zich verplaatst. De nieuwe essen liggen ten noorden van het oorspronkelijke dorp, in de buurt van de kerk, waar ook nieuwe boerderijen zijn gebouwd. Zo ontstaat het 'nieuwe Diever' en is de naam Oldendiever aan de oorspronkelijke nederzetting gekoppeld.
Vanaf de 16e eeuw is er een jaarmarkt. In het begin van de 18e eeuw stopten de activiteiten van de Hollandse Compagnie der Dieverder, Leggerder en Smilder veenen, zij pleegden roofbouw. In 1818-1826 is in de gemeenten Vledder en Diever 2500 ha woeste grond gekocht door de Maatschappij van Weldadigheid.
Diever was in de periode 1870-1940 het belangrijkste Drentse centrum voor de varkenshouderij en biggenfokkerij. De biggen werden verhandeld op de biggenmarkt te Meppel, te Diever was een rundermarkt.
Diever is één van de kerspelen in het Dieverderdingspil. Het Dieverderdingspil is één van de zes dingspillen, waarin het landschap van Drenthe is verdeeld. In het kerspel voert de schulte de overheidstaken uit. Zo is de schulte van Diever tevens schulte van Wapserveen. Wapserveen is een ontginningskolonie van Wapse en in 1461 een afzonderlijk kerspel met een eigen parochiekerk.
In de periode van 1595 tot 1737 bekleden leden van de familie Ketel het schultambt in Diever. Het schultehuis in Diever is een herinnering aan de familie Ketel.
Diever omvat Oldendiever en Kalteren. Samen beheren ze de gemeenschappelijke landbouwgronden waarvoor op 13 maart 1723 in een willekeur regels zijn vastgelegd. Diever, Oldendiever en Kalteren zijn 'kluften' van Diever.